Author: Tatiana Iwaszko

Można jednak podjąć niektóre z rysujących się tu problemów. Przyjmujemy, że tempo, w jakim dokonuje się proces reprodukcji roz­szerzonej, opisują dane o dynamice dochodu narodowego brutto w cenach stałych. Takie dane publikuje GUS. W dalszej analizie wykorzystujemy osiem szeregów czasowych: 1950—1955, 1950—1960, 1960—1970, 1970— —1980,1950—1970,1950—1980,1960—1980,1970—1980.Przyjmujemy również, że tempo, w jakim odbywa się proces reprodukcji rozszerzonej, zależy m.in. od struktury dochodu narodowego podzielonego. Jedną z proporcji, które nas interesują, jest proporcja pomiędzy środkami przeznaczonymi na odtworzenie…

To samo odnosi się do konsumpcji i jej składników. Można jedynie badać statystyczną zależność między wzajemną relacją trzech zidentyfikowanych składników (c„ m„ m0) a dynamiką dochodu narodowe­go. Na gruncie teorii M. Kaleckiego suma tych składników równa się aku­mulacji produkcyjnej. Interesuje nas więc zależność pomiędzy strukturą tak rozumianej akumulacji a dynamiką dochodu narodowego. Statystyka dochodu narodowego nie dostarcza natomiast danych, na podstawie których można byłoby analizować proporcje między zasobami produkcyjnych środków trwałych i siły roboczej oraz siły…

Pokazują one odpowiednio udział w dochodzie narodowym akumulacji, spożycia, inwestycji produkcyjnych, przyrostu środków obrotowych i rezerw, inwestycji nieprodukcyjnych, spożycia indywidualnego, spożycia zbiorowego. Oprócz wymienionych wskaźników charakteryzujących strukturę całego dochodu narodowego wykorzystano także wskaźniki charakteryzujące strukturę akumulacji. Wskaźniki te pokazują odpowiednio: udział przyrostu środków obroto­wych i rezerw w akumulacji, udział spożycia indywidualnego w spożyciu, udział spożycia zbiorowego w spożyciu, udział inwestycji nieprodukcyjnych w spożyciu. Zakładamy zatem, że na tempo wzrostu dochodu narodowego oddziałuje nie tylko stopa inwestycji…

Obliczono odpowiednie współczynniki korelacji liniowej dla wartości wskaźników struktury całego dochodu, akumulacji i spożycia oraz wskaźników wzrostu dochodu naro­dowego. W pierwszej fazie ograniczono się do danych dla roku n. Dane wykorzystane w analizie pochodzą z dwóch roczników dochodu narodowego. Rocznik z 1971 r. zawiera dane o dynamice i strukturze do­chodu narodowego w latach 1950—1970, w cenach 1961 r. Rocznik z 1982 r. zawiera dane o dynamice dochodu narodowego podzielonego brutto i po­szczególnych jego składników (inwestycje produkcyjne…

Różnice są niewielkie i z me­rytorycznego punktu widzenia nie mają one istotnego znaczenia. Świadczy o tym tablica 4, .w której podaję dane według Rocznika Dochodu Narodowego 1982 oraz według szacunków własnych.Ponieważ dla lat 1950—1970 istnieją dane obliczone w cenach z dwóch odległych od siebie lat, należało wyjaśnić, czy obraz interesujących nas związków zmienia się w zależności od tego, w jakich cenach wyliczona jest struktura dochodu narodowego. W tym celu analizowałem współczyn­niki korelacji liniowej dla wskaźników…

W 1960 r. udział spożycia w do­chodzie narodowym wynosił: w cenach 1961— 74,6%, a w cenach 1977 —   77,3 %. Odpowiednio obniżył się udział akumulacji. W wyniku zmiany cen zwiększa się udział w dochodzie narodowym spożycia indywidualnego, zbiorowego, inwestycji nieprodukcyjnych oraz przyrostu środków obroto­wych i rezerw, maleje natomiast udział inwestycji produkcyjnych. Innymi słowy, ceny artykułów i usług inwestycyjnych rosły między rokiem 1961 a 1977 wolniej niż ceny pozostałych artykułów i usług. Ma to istotne zna­czenie dla…

Poli­tyka cen była zatem przez długie lata jednym z instrumentów proinwesty­cyjnej polityki gospodarczej (przysłowiowe było równoważenie podwyżek cen artykułów konsumpcyjnych obniżkami cen lokomotyw). Maskowała ona rosnące obciążenie dochodu narodowego inwestycjami. Proces ten został zahamowany dopiero w 1982 r. Ceny dóbr inwestycyjnych wzrosły wtedy bardziej niż ceny artykułów i usług konsumpcyjnych. W rezultacie podwyższył się udział akumulacji, a obniżył udział spożycia w dochodzie narodowym.Badając zależności między strukturą a dynamiką dochodu narodowego, wyodrębniłem kilka szeregów czasowych. Najkrótszy…

Dalej uwzględniam trzy 11-letnie przedziały: 1950—1960, 1960—1970, 1970— —1980; dwa 21-letnie: 1950—1970, 1960—1980 oraz jeden 31-letni: 1950— —1980. Taki dobór przedziałów pozwala śledzić interesujące nas zależności w następujących po sobie bądź nakładających się na siebie, a zarazem coraz dłuższych okresach.Tablica zawiera informacje o wartości współczynników korelacji liniowej dla udziału poszczególnych składników w dochodzie podzielonym brutto oraz dla dynamiki dochodu narodowego wytworzonego brutto.W latach 1950—1955 żaden ze współczynników nie jest statystycznie istotny. Równocześnie najmocniej, ujemnie, skorelowane…

Okazuje się jednak, iż wywierało to negatywny wpływ na dynamikę do­chodu narodowego. Warto jeszcze zwrócić uwagę, iż w porównaniu z la­tami 1950—1955 obniżył się ujemny współczynnik dla inwestycji produk­cyjnych. Stało się tak zapewne na skutek tego, że w drugiej połowie lat pięćdziesiątych obniżono stopę inwestycji, osiągając równocześnie korzystne wyniki w zakresie wzrostu dochodu narodowego. Wzrosła natomiast war­tość współczynnika dla przyrostu środków obrotowych i rezerw. Fakt ten nabierze właściwego znaczenia, gdy zapoznamy się z wynikami obliczeń…

Nie było natomiast podstaw, by postulować większe obciążenie dochodu narodowego inwesty­cjami produkcyjnymi. Przeciwnie, można było domniemywać, że rosnąca stopa tych inwestycji może hamować dynamikę dochodu narodowego.Zmiany w strukturze dochodu narodowego w latach sześćdziesiątych tylko częściowo były zgodne z tymi wnioskami. W pierwszej połowie tego dziesięciolecia zmniejszono obciążenie dochodu narodowego inwestycjami nieprodukcyjnymi (z 8,8 % w 1960 r. do 7,8 % w 1966 r.), w drugiej połowie obciążenie to ponownie wzrosło (do 8,6% w 1970 r.). Równocześnie…