Author: Tatiana Iwaszko

Jeśli tak, to punktem odniesienia dla oceny poziomu wyposażenia wo­jewództwa czy gminy w infrastrukturę kulturalną nie może być powierz­chnia ani ludność, lecz liczby miejscowości o założonych z góry parametrach. Ponieważ zaś miejscowości takie rozkładają się nierównomiernie na całym terytorium kraju, to nie można posługiwać się zunifikowanym wskaźnikiem, odnoszącym liczbę instytucji do powierzchni czy liczby mieszkańców.Normatywny model sieci instytucji kulturalnych jest więc niezbędny do tego, by w sposób właściwy pokazać przestrzenne zróżnicowanie poziomu zaspokojenia potrzeb w…

W ramach niezależnych od siebie struktur organi­zacyjnych rozprowadzamy książki, prasę, upowszechniamy film, udostę­pniamy bezpłatnie książki oraz organizujemy działalność społeczno-kul­turalną. Nie ulega wątpliwości, że w dużych ośrodkach miejskich instytucje monofunkcyjne są niezbędne. To, co dalej powiem, w żadnym stopniu nie podważa celowości istnienia tego rodzaju organizacji. Na podstawie zgro­madzonego materiału można jednak twierdzić, że w zdecydowanej większo­ści polskich wsi nie ma dziś warunków umożliwiających działanie instytucji monofunkcyjnych. Wielofunkcyjność można zapewnić w obrębie poszcze­gólnych struktur organizacyjnych (łącząc…

Placówki te funkcjonują w ramach trzech niezależnych struktur organizacyjnych. Punkty biblioteczne są częścią sieci bibliotek pu­blicznych, a kluby są własnością „Ruchu” bądź poszczególnych gminnych spółdzielni. Decyzje o powołaniu każdej z tych placówek podejmowane są na różnych szczeblach i tylko przypadkowy zbieg okoliczności może do­prowadzić do tego, że w jednej wsi powstaną równocześnie obie. Podobnie dzieje się w przypadku miejscowości, w których powinny się znaleźć inne zestawy instytucji. Posługując się modelem normatywnym można wyodrębnić te zestawy instytucji,…

Z analizy modelu wynika wreszcie, że zdecydowana większość uwzglę­dnionych instytucji powinna się znaleźć we wszystkich miastach. Miasta najmniejsze są bowiem z reguły siedzibami gmin, a liczą nie mniej niż 1000 mieszkańców; istnieją więc warunki do tego, by lokalizować w nich X i wyższe typy wyposażenia. Wynika stąd, że dla większości instytucji granica między miejscowościami, w których należy i nie należy ich organizować przebiega w obrębie wsi.A zatem zaprezentowana do tej pory metoda postępowania może być potraktowana…

Z dotychczasowych rozważań wynika wreszcie, że drugi element modelu normatywnego — parametry instytucji, które powinny się znaleźć w poszcze­gólnych miejscowościach, jest niezbędny przede wszystkim wówczas, gdy rozważamy sieć instytucji kulturalnych w miastach. W odniesieniu do wsi można przyjąć, że zdecydowana większość instytucji powinna być najmniej­sza z możliwych. Dyrektywa taka jest, oczywiście, zbyt ogólna. Dysponując materiałami z tego samego badania, ustaliłem rozkład placówek z punktu widzenia wielkości ich powierzchni. Okazało się, że 12% najmniejszych domów kultury mieści…

Szczegółowa analiza powierzchni takich instytucji i placówek zlokalizowanych w miejscowoś­ciach o różnej liczbie mieszkańców pozwoli zapewne określić wielkość tego parametru dla różnych miejscowości. Tutaj zauważmy tylko, że więcej niż 20% największych domów kultury mieści się w lokalach o powierzchni 400 m2 i większej. Analogiczny wskaźnik dla klubów wynosi 50 m2, dla bibliotek publicznych —- 50 m2, dla oddziałów i filii bibliotek publicznych —     37 m2, dla świetlic — 75 m2. Wynika stąd, że jedynie w przypadku…

Przedstawionej propozycji w żadnym przypadku nie należy traktować jako ostatecznej. Nie było moją intencją tworzenie narzędzia, które w spo­sób jednoznaczny rozstrzygałoby wątpliwości związane z lokalizacją klu­bów, bibliotek czy domów kultury. Chciałem przede wszystkim pokazać, że badanie wyposażenia miejscowości w infrastrukturę przeprowadzone przez GUS może być wykorzystane do zbudowania takiego normatywu. Do osiągnięcia tego celu niezbędne są jednak zmiany w samym badaniu. Przede wszystkim trzeba znacznie gruntowniej przemyśleć zestaw insty­tucji i placówek, które zostaną w nim…

Zarysowuje się więc szansa na stworzenie takiego zestawu instytucji i placówek, który z jednej strony będzie pokazywał rzeczywisty poziom wyposażenia, z drugiej zaś będzie mógł być podstawą do zaprojek­towania rozwiniętego modelu sieci instytucji i placówek upowszechniania kultury, a nie tylko jego wstępnej propozycji. Opisany tu model normatywny wraz ze szczegółowymi danymi o poszcze­gólnych miejscowościach został udostępniony wydziałom kultury urzędów wojewódzkich. Z informacji, które dotarły do autora, wynika, że w nie­których województwach wykorzystano ten materiał do sporządzenia…

Zastosowanie takiego narzędzia prowadzi do tego, że w cen­trum uwagi znajdują się miejscowości, w których brakuje określonych instytucji i placówek. Można by powiedzieć, że ekonomię zasobów zastępuje ekonomia braków. Wydaje się, że ta zmiana ma istotne znaczenie nie tylko w tej dziedzinie. Rysuje się przypuszczenie, że jednym z wielu warunków trwałego przezwyciężenia zjawisk kryzysowych, które nas trapią, jest zastąpienie filozofii zasobów, filozofią braków. Tej sprawie trzeba byłoby jednak poświęcić odrębne studium. Poszukując parametrów instytucji kulturalnych, które…

Informacje pierwszego rodzaju pochodzą z odpowiednich sprawozdań GUS; informacje drugiego rodzaju ustalono indywidualnie dla poszczególnych miast (było to możliwe ze względu na niewielką liczbę instytucji widowiskowych). Aby analizy takie można było prowadzić dla wszystkich instytucji, niezbędne jest, by obligatoryjnym składnikiem spra­wozdań sygnowanych przez GUS był statystyczny symbol miejscowości, nadawany przez Biuro Spisów GUS. Umożliwiłoby to wiązanie sprawozda­wczości rzeczowej i finansowej z materiałami opisującymi sieć osiedleńczą kraju. Powstałaby w ten sposób możliwość charakteryzowania jednostek organizacyjnych zlokalizowanych…