NABYWANIE SUROWCÓW

Wtedy, kiedy surowce są nabywane za granicą, ich wartość może wzrosnąć na skutek celowych działań eksporterów. Tym samym następuje zakłócenie proporcji, w której pieniądz powinien przekształcić się z powrotem w różne rodzaje kapitału, aby można było produkować nadal w dotychczasowej skali. W nowej sytuacji trzeba więcej wydawać na surowiec, mniej środków pozostaje na pracę. Nie jest zatem możliwe wchłonięcie takiej samej jak przedtem ilości pracy. „Po pierwsze, nie jest to fizycznie możliwe, mamy bowiem mniej surowca. Po wtóre, nie jest to możliwe dlatego, że większa część wartości produktu (dodatkowego — przyp. M.S.) musi być prze­kształcona w surowiec, a więc mniejszą część można przekształcić w kapitał zmienny. Reprodukcji nie można powtórzyć w tej samej skali. Część kapi­tału trwałego jest unieruchomiona, część robotników znalazła się na bruku […] Jest to więc zakłócenie procesu reprodukcji wskutek wzrostu wartości jednej z części kapitału stałego”.