BRAK ZGODNOŚCI

Skutkiem braku takiej zgodności jest nadprodukcja towarów w jednych dziedzinach, przy ich równoczesnym niedostatku — w innych. Teoretyczna możliwość powstania takich dysproporcji bierze się stąd, że —jak już pisaliśmy—w gos­podarce towarowej właściciel kapitału dostosowuje rozmiary produkcji nie do realnego popytu, lecz do wydajności posiadanych środków produkcji. Dąży on również do zajęcia możliwie dużej części rynku produkowanych przez siebie towarów, do ograniczenia wpływów innych producentów. Wszystko to powoduje, że w jednych dziedzinach może być dużo towa­rów, a w innych — zbyt mało. To zaś może prowadzić do częściowych kry­zysów.Ogólną przyczyną tych dysproporcji może być nadprodukcja kapitału trwałego lub obrotowego. Konsekwencją tego jest fakt, że na zaspokojenie jakiejś potrzeby społecznej przeznacza się część globalnego czasu pracy większą niż jest to w istocie niezbędne. W takich warunkach, jeśli nawet poszczególna jednostka towaru zawiera tylko niezbędny czas pracy, to suma tych jednostek, wszystkie towary zaspokajające jakąś potrzebę, zawierają więcej czasu pracy niż to jest niezbędne.